Vraponin retë mbi hënën e përflakur
Si mbi zjarrin bubulak duket tymi tek shket,
Pyjet e zinj deri në horizont.
Ecnim, pa folur, në lëndinën e njomë,
Në shqopën e dendur e gjineshtrat shtatlarta,
Kur, nën bredhat si ato të Landeve,
Pikasëm thonj të mëdhej shënjuar
Nga ujqit udhëtar që i’u ishim qepur pas.
Ngrehëm veshët, duke mbajtur fort frymën,
E hapin pezull. – As pylli as rrafshina
S’pipëtinin n’ajër; veç
Erëtreguesi me pikëllim sokëllet në kupë të qiellit;
Se era, shumë lart përmbi dhera,
Nuk fshikte me këmbët veç rrathët vetmitarë,
E shelgjet nga poshtë, pranë shkëmbinjve të pjerrët,
Mbi bërryla ngjanin të shtrirë e të përgjumur.
Pra asgjë s’fërshëllinte, kur, duke ulur kokën,
Më i vjetri i gjahtarëve që kish nisur të kërkonte
Shikoi rërën duke u shtrirë; pas pak,
Ai, që kurrë s’ishte parë të gabojë,
Shpalli zëulët se shenjat e mëparshme
Tregonin hapat e thonjtë e fuqishëm
Të dy ujqërve të mëdhej e dy këlyshve të tyre.
Të gjithë bëmë gati atëherë thikat tona,
E, duke fshehur pushkët e vetëtitjet e bardha,
Ecnim ngadalë duke hapur degët,
Tre ndaluan, unë, tek kërkoja çfarë shihnin,
Papritmas dalloj dy sy që flakëronin,
E më tutje shikoj katër forma të zbehta
Që vallëzonin nën hënën mes shqopave,
Siç bëjnë çdo ditë, gjithë shamatë, nën sytë tanë,
Langojtë e gëzuar, kur i zoti kthehet.
Forma e tyre qe e njëjtë dhe vallja e njëjtë;
Por fëmijët e ujkut luanin në heshtje,
E dinin mirë se aty pranë, gjysëmfjetur,
Shlodhej mbi muret njeriu, armiku i tyre.
Babai qe në këmbë, e më larg, pas pemës,
Ulkonja shplodhej si ajo prej mermeri
E adhuruar nga Romakët, me ijet leshtore
Që mbështillnin gjysmë-zotat Remin e Romulin.
Ujku vjen e rri, dy këmbët drejt,
Nga thonjtë grremçak të ngulur në rërë.
U ndje i humbur, ngaqë ishte i habitur,
Shtrofulla e rrënuar, gjithë rrugët e zëna;
Atëherë kapi, në gojën e tij përvëluese,
Grykën gulçuese të qenit më trim,
E nuk i liroi nofullat e hekurta,
Megjithë të shtënat që mishin i’a përshkonin,
E thikat e mprehta që, si darë,
Kryqëzoheshin tek i hynin në barkun e gjërë,
Deri në çastin e fundit kur qeni i mbytur,
Kohë i vdekur para tij, mbi këmbët i’u rrokullis.
Atëherë ujku e la e na vështron.
Thikat gjer në rrëzë i rrinin në ijë,
E gozhdonin në lëndinën larë në gjak;
Pushkët e qarkonin në hënën kobzezë.
Na vështron akoma, pastaj rishtrihet,
Veç lëpin gjakun që i përhapej mbi gojë,
E pa begenisur të dijë si humbi,
Mbyll prapë sytë e mëdhenj vdes pa nxjerrë një britmë.
ll
Mbi pushkën pa barut mbështeta balin tim,
E nisa të mendoj, por s’munda të vendos
Për të ndjekur Ujkonjën me fëmijët, të cilët, të tre,
Kishin dashur ta pritnin, e, siç mu duk mua,
Pa dy këlyshët, e bukura, e murrëta vejushë,
S’e kish lënë atë vetëm ta pësonte gjëmën;
Por detyra e sajë qe ato t’i shpëtonte,
Që të mund t’u mësonte të duronin urinë,
E mos të hynin kurrë në paktet e qyteteve
Që njeriu lidhte me kafshët servile
Që dëbonin në sytë e tij, për të pasur fjetjen,
Zotëruesit e parë të pyllit e të shkëmbit.
lll
Mjerisht! kam menduar, me gjithë këtë emër të madh, të Njerëzve,
Se më vjen turp për ne, kaq debilë që jemi!
Si duhet ta lësh jetën gjithë të këqijat e saj,
Këtë e dini ju, kafshë të madhërishme!
Të kuptosh çfarë ishe e çfarë le mbi tokë,
Veç heshtja është e madhe; pjesa tjetër është dobësi.
-Ah! të kuptova mirë; rrugëtar i egër,
Vështrimi yt i fundit m’u fut gjer në zemër!
Thoshte: «Në mundsh, bëj që shpirti yt të arrijë,
Fort duke u mbajtur shqyrtues e i matur,
Gjer në atë majë të krenarisë stoike
Ku, pse i lindur në pyje, unë jam ngjitur së pari.
Të rënkosh, të qash, të lutesh, është njësoj paburrëri.
Bëj me vrull detyrën tënde të gjatë e të rëndë
Në rrugën ku teka e fatit ta ka caktuar,
Pastaj, më pas, si unë, të durosh e të vdesësh pa folur.
përkthyer nga Çlirim Kokonozi