Zhdukja e gjyqtares së Gjykatës së Lartë, e cila ishte shndërruar në një flamur të feminizmit, politikës së të drejtave dhe progresivizmit amerikan, i ofron Presidentit Trump një shans unik: ta zëvendësojë atë para votës së nëntorit: “Duhet të vazhdojmë pa vonesë”
“Zoti pse? Oh Ruth, na vjen shumë keq t’u desh të na lije. Bëre atë që mundeshe për të qëndruar gjallë. Më guximtarja nga të gjithë. Më mjafton të lexoj fjalët tua të fundit: ‘Dëshira ime më e zjarrtë është të mos zëvendësohem derisa presidenti i ri të marrë detyrën’. Ne të gjithë duhet të sigurohemi që kjo të ndodhë “.
Regjisori dhe aktivisti majtist Michael Moore sintetizon në një tweet të gjithë boshllëkun e lënë nga Gjykatësja e Lartë e SHBA Ruth Bader Ginsburg, e cila vdiq në moshën 87 vjeç (më pak se dy muaj para votimit) dhe se si zhdukja e saj u shndërrua menjëherë në një element kyç të fushatës presidenciale.
Është një top i ngritur për tia kaluar Donald Trumpit nën rrjetë, republikanët janë gati për emërimin e ri, kreu i senatorëve, Mitch McConnell, ka njoftuar se është i gatshëm të votojë për emrin që do të përzgjidhet nga Presidenti.
Listat janë gati, pritet vendimi. Po luhet një lojë brenda lojës së Shtëpisë së Bardhë, është ajo e Gjykatës Supreme që luhet në kohën e saj të gjatë dhe të shpejtë ndaj ligjit, ndaj transformimit të shoqërisë amerikane, luan shkarkimin dhe downliad-in e saj të vazhdueshëm, interpretimin e Kushtetutës së saj të mrekullueshme, fleksibilitetin dhe ngurtësinë e saj.
Testamenti i Ginsburgut
Ginsburg ishte një nga katër gjykatësit e ashtuquajtur progresistë në panelin prej nëntë anëtarësh të Gjykatës së Lartë të SHBA që tani po shkon drejt një shumice dërrmuese konservatore: 6 me 3.
Nuk kalon as një orë nga lajmi i zhdukjes së ikonës liberale dhe, Mitch McConnell përgatit terrenin, para-deklaron verdiktin e tij politik (dhe ndryshon rrënjësisht mendim nga ai që deklaronte në 2016: asnjë emërim në Gjykatën e Lartë nuk bëhet në një vit zgjedhjesh), jemi në betejë për konsensus, votohet më 3 nëntor, Gjykata e Lartë në imagjinatë është një mburojë dhe një ushtri, mbron traditën ose e ndryshon atë përgjithmonë.
Ginsburg e dinte se do të ndodhte. Shpresonte të mbijetonte edhe për këto zgjedhje, por kur e kuptoi që tumori po fitonte, i diktoi mbesës së saj Clara Spera vullnetin e tij politik.
Joe Biden ka kërkuar (më kot) që të jetë presidenti i ardhshëm ai që të zgjidhte gjyqtarin e ri të Gjykatës së Lartë.
Chuck Schumer, shefi i pakicës në Senat, i bëri menjëherë të tijat fjalët e Ginsburgut: “Amerikanët duhet të thonë të tyren në zgjedhjen e gjyqtarit tjetër të Gjykatës së Lartë”. Ndërhyri gjithashtu edhe Barak Obama, duke kërkuar që trashëgimia e Ginsburg të nderohej duke ndjekur udhëzimet e saj.
Trump në vitet e fundit ka emëruar dy gjyqtarë të Gjykatës së Lartë, Neil Gorsuch dhe Brett Kavanaugh, një rekord që vetëm një Republikan tjetër, Richard Nixon, ia ka arritur në mandatin e parë.
Goja është e qepur për lëvizjet e ardhshme, por sipas zërave emërimi mund të jetë çështje ditësh, në mos orësh, siç kërkohet nga Senatori Republikan i Teksasit, Ted Cruz, i përfshirë në listën e fundit të kandidatëve të shpërndarë nga tycoon më 9 shtator.
Biden nuk i ka paraqitur kurrë opsionet e tij, thjesht duke thënë se ai do të emëronte një grua me ngjyrë.
Zgjedhjet e mundshme për Gjykatën e Lartë janë thelbësore për votuesit amerikanë.
Që nga viti 2016, kur zbriti në fushë, Trump tashmë ka bërë publike katër lista. Katër vjet më parë, gjatë përballjes së tretë në TV midis kandidatëve presidencialë (i ndjekur nga 84 milion amerikanë, të dhënat nga Nielsen) çështja e gjyqtarëve të Gjykatës Supreme e mbajti ndezur debatin për 15 minuta dhe sipas disa vëzhguesve ishte çerek-ora më e rëndësishme e të turrit të ‘The Donald’.
Midis emrave të propozuar në shtator 2016, ishte edhe ai i Gorsuch, më pas i emëruar më 31 janar 2017 në vend të një yllit të të drejtës amerikane, Antonin Scalia, interpretuesit “origjinalist” i Kushtetutës.
Fjalët e Trump
Presidenti mësoi për vdekjen e Ginsburg gjatë tubimit të tij në Minesota. Ai e quajti atë “një titan të Ligjit” dhe urdhëroi uljen e flamujve në gjysmë shtizë në Shtëpinë e Bardhë.
Midis të dyve nuk rridhte gjak i mirë. Ajo e kishte quajtur atë “një të rremë” dhe ai e kishte quajtur atë një idiote duke i thënë të dorëhiqej. Shprehën pendesë për çfarë dhe e bënë atë pa e bërë atë pa u fshehur.
Ginsburg ishte një talent i së drejtës së aplikuar në transformimin shoqëror, studioi drejtësi në Harvard – e vetmja femër në një klasë me 500 meshkuj – dhe në Columbia University.
U bë një figurë e madhe e kohës së të drejtave të grave në vitet Shtatëdhjetë, ishte ajo e para që përdori fjalën “gjini” në vend të “seks” në çështjet gjyqësore duke hapur dyert kësisoj për fitoret e grave.
Nuk u dorëhoq kur liberalët kërkuan zëvendësimin e gjyqtarëve të ashtuquajtur progresistë gjatë presidencës së Barack Obamës, shpresonte në ardhjen e një tjetër presidenti demokrat, dhe nuk e kishte as ajo, gjithmonë e mprehtë në analizat e kontekstit social dhe politik të Amerikës, llogaritur ardhja e një eventi të papritur në histori: Trump.
Me veprimet e saj në gjykata, me ‘dissent opinion’ e saj dhe vendimet në Gjykatën e Lartë, Ginsburg ka luajtur një rol kryesor në transformimin e shoqërisë amerikane.
Linda Greenhouse, dekane e korrespondentëve të New York Times në Gjykatë (1978 deri 2008, fituese e çmimi Pulitzer 1998) ka shkruar se “ndryshoi rolin e grave dhe të burrave” në shoqërinë amerikane.
Ginsburg u bë jo vetëm një flamur i feminizmit, por i kostumit amerikan, emri i saj fitoi dimensionin e statusit të shpirtit kur u bë një format spektakli dhe figura e saj ra shumë në Notorious R.B.G., një biografi që i bëri jehonë Notorious BIG, emri të një reperi të lindur në Brooklyn.
Ai ndryshoi muzikën, ajo ndryshoi jetën e amerikanëve. Siç titulli Time në një kopertinë kushtuar saj, ajo ishte një “changemaker”.
Trump ka mundësinë të lërë një gjurmë të thellë në skenarin e të drejtës në SHBA. E ka bërë këtë me emërimin e 216 gjykatësve federalë deri më tani (mund të arrijnë 230 dero në fund të mandatit të parë) dhe është një rekord, vetëm Jimmy Carter ka bërë më mirë se Trump (me 262 gjyqtarë të emëruar), Barack Obama në dy mandate emëruar 334.
Këto të Trumpit janë një numër imponues, tani ai ka mundësinë për ta transformuar Gjykatën e Lartë në një bastion të pathyeshëm të konservatorizmit.
Nëse rizgjidhet, ai mund të zgjedhë jo vetëm pasuesin e Ginsburg, por atë të liberalit tjetër Stephen Breyer (82) dhe ndoshta edhe konservatorin Clarence Thomas (72).
Kë do të zgjedhë ai për të zëvendësuar Ginsburg? Një tjetër grua, mes emrave qarkullon ajo e Amy Coney Barrett, gjykatëse në Çikago, konservatore, e cila tashmë ishte marrë në konsideratë edhe para zgjedhjes së Kavanaugh në 2018.
Një armë me vlerë të jashtëzakonshme
Ngjarjet shënjojnë kohët e fushatës, ato janë një mundësi për të kalëruar nëpër valët e propagandës dhe për t’u akorduar me elektoratet përkatës, frikërat dhe shpresat e amerikanëve.
“Do të fitojmë Minesotën dhe katër vjet të tjera në Shtëpinë e Bardhë”, siguroi presidenti që pati fluturuar në shtetin që ka në shënjestër. Takim i zhvilluar pikërisht në ditën e fillimit të votimit të parakohshëm, duke i paraprirë për disa orë takimit tjetër, atij të sfiduesit demokratik.
Në vitin 2016, Trump humbi në Minesota kundër Hillary Clintonit me një grusht votash, 45,000. Rezultati përfundimtar do të varet nga zgjedhjet e Iron Range, rajoni rural i pasur me miniera pranë Lake Superior, dikur një bastion i demokratëve, me një sindikatë të fuqishme punëtorësh që në 2016 mbështeti Trump për politikat e tij tarifore.
The Donald shpreson të marrë marrë me vetë në shtepi 10 Votuesit e Mëdhenj, ata që do t’i mungonin, për shembull, nëse do të humbte në Wisconsin. Është sudoku elektoral i Presidentit, një kalërim i fuqishëm, i vazhdueshëm, në bordin e Air Force One, nga njëri shtet në ekuilibër në tjetrin.
Për Trump, 46 ditë para votimeve, vdekja e Ginsburg është një armë me vlerë të jashtëzakonshme, një fakt që lakon hapësirën e fushatës presidenciale.
Asnjë president nuk do ta linte kurrë atë vend bosh teksa po është në garë për Shtëpinë e Bardhë.
Dhe sigurisht, ai do të përpiqet ta zëvendësojë, para ose pas Election Day, edhe nëse Republikanët do të humbisnin kontrollin e Senatit, duke bërë votimin e emërimit nga shumica në detyrë deri në Janar. A do të miratohet emërimi? E gjitha është për tu parë, dy senatorë të Old Party, Susan Collins e Lisa Murkowski, duan që nominimin të bëjë presidenti i ardhshëm i zgjedhur.
Por nëse perspektiva e pasjes së një gjykatësi tjetër të krahut të djathtë favorizon Trumpin sepse rrit konsensusin konservator, është po ashtu e mundur që vdekja e R.B. G., mund t’i çojë në votime edhe atë pjesë të brezit të vjetër që e quan veten liberal (edhe pse duhet thënë se sipas të gjitha sondazheve ky brez do të votojë thuajse në mënyrë masive për “Low and Order”, pra për The Donald) për të ruajtur trashëgiminë e saj.
Të vendosësh à la Trump, impulsivisht, me lajmin që ende pulson nëpër portale dhe gazeta dhe të emocionosh të paktën dy breza burrash dhe grash, të moshuar dhe shumë të rinj, do të thotë të rrezikosh të trazosh ujërat e opinionit publik, duke vënë kapelen e MAGA-s në zëvendësimin e një figurë që gëzonte respekt edhe nga kundërshtarët e frontit tjetër kulturor dhe politik, është një lojë e vështirë edhe për një pokerist si Trump.
Një zgjedhje urgjente, strategjike
Por konteksti kësaj here e vendos përpara një zgjedhjeje urgjente, strategjike: të shkurtër për implikimet që ka në fushatën presidenciale, të gjatë me impaktin që emërimi i një gjykatësi të Gjykatës së Lartë ka në të gjithë shoqërinë amerikane.
Pasi kalon natën, Trump në mëngjes e paraqet në mënyrën e vetme të mundshme duke pasur parasysh edhe kushtet, kontekstin historik dhe gjendjen e fushatës presidenciale: “Jemi vënë në këtë pozitë fuqie dhe rëndësia për të marrë vendime për njerëzit që na zgjodhën me kaq shumë krenari, më e rëndësishmja prej të cilave ka qenë gjithmonë zgjedhja e gjyqtarëve të Gjykatës Supreme të Shteteve të Bashkuara. E kemi këtë detyrim, pa vonesë!”.
Gjithçka e qartë. Në fund të fundit, për një politikan si Trump, e gjitha është çështj kohe, gjendet në pozicionin për të zgjedhur dhe për të mos ta zgjatur në pafundësi.
Ajo që ai nuk mund të bëjë është ajo që i kërkojnë demokratët: të mos zgjedhë, të lejojë që të jetë presidenti tjetër i votuar nga amerikanët të vendosë për trashëgiminë e Ginsburgut.
E pamundur, Trump mund të marrë disa ditë për të reflektuar (ose thjesht të bëjë sikur sepse ai tashmë e ka një ide, por kërkon ta hedhë atë në qarkullim me një ngadalësi të menduar mirë), të presë dhe pastaj të lëshojë, të meditojë me dinakëri dhe të aludojë me gazetarët për rëndësinë e momentit, për ta bërë zgjedhjen e ardhshme të shkëlqejë në solemnitetin e të menduarit për përgjegjësinë e emërimit ose të lërë të shpëtojnë emri nga dikush diku, e si në një lojë golfi, në stilin trumpian, të shohë çndodh me to, cilat lëvdohen dhe cilat tallen, duke lëshuar kështu një ballon në ajër, apo të konsultohet për listat pa besuar seriozisht tek ato, apo i mbërthyer nga dyshimet, të sondojë senatorët pro ose dhe kundër këtij apo atij emri, për të dekantuar mesazhin që kërkon t’u japë votuesve.
Në fund të xhiros me karusel, Trump do të shqiptojë emrin që do të shënojë të ardhmen e Gjykatës së Lartë, duke i dhënë asaj gjurmën e një sezoni të ndryshëm në të cilin gjithçka ka ndryshuar sepse me vdekjen e Ginsburgut ka marrë fund zyrtarish një epokë kulmi i së cilës ishte presidenca e Barak Obama.
Fushata është në kthesën e fundit, më pas do të vijë finishi, skenari është mjeshtëror, emërimi në Gjykatën e Lartë e pikturon me bojën e suspance, i jep prekjen nga lart, të Kushtetutës, të vërtetën solemne të fjalës së tij të hapjes së fushatës: “We the People of the United States…”. Më 3 nëntor, ai popull do të flasë me votë. Është verdikti që do të ndryshojë historinë.
Përgatiti për gazetatjeter.com, Dardan MITROVICA