Janë të shumtë studiuesit e çdo epoke që janë përpjekur të identifikojnë pozicionin e saktë gjeografik të Parajsës tokësore për të cilën flet Bibla. Hipotezat variojnë nga Mesopotamia e lashtë deri në Arabi, nga Irani në Irak
Parajsa tokësore, kopshti i Edenit: fjalë që ngjallin një përzierje të natyrës së pakontaminuar, keqardhje dhe lumturi të humbur. Sipas Testamentit të Vjetër, në këtë vend të zhdukur nga faqja e Tokës janë krijuar Adami dhe Eva, paraardhësit e racës njerëzore.
Gjithmonë ideja e gjetjes së tij ka ngjallur imagjinatën e njeriut, aq sa nuk kanë të numëruar studiuesve që janë hedhur në këtë sipërmarrje.
“Gjuetia për parajsën e humbur” merr fill që nga koordinatat gjeografike të dhëna nga Zanafilla, libri i parë i Biblës së Shenjtë: “Pastaj Zoti Perëndi mbolli një kopsht në Eden, në lindje dhe vendosi atje njeriun që kishte formuar.
Zoti Perëndi mbolli të gjitha llojet e pemëve të këndshme për syrin dhe të mira për të ngrënë, përfshirë pemën e jetës në mes të kopshtit dhe pemën e njohjes së të mirës dhe të keqes. Një lumë rridhte nga Edeni për të ujitur kopshtin, pastaj prej andej ndahej dhe formonte katër korsi.
Lumi i parë u quajt Pison; ai rrjedh përreth gjithë vendit të Avilave ku ka ar dhe ari i atyre tokave është i mirë; këtu gjenden edhe rrëshira me aroma dhe guri oniks.
Lumi i dytë quhet Ghicon: ai derdhet qark të gjithë vendit të Etiopisë.
Lumi i tretë quhet Tigri: ai derdhet në lindje të Asurit.
Lumi i katërt është Eufrati.
Zoti e mori njeriun dhe e vendosi në kopshtin e Edenit, për ta kultivuar dhe mirëmbajtur atë”(Zanafilla II, 8-15, nga Bibla e Shenjtë, Botimi Zyrtar i CEI, 1974, San Paolo, 1985).
Përfundimi i historisë është mjerisht i ditur: Adami dhe Eva, fajtorë për mëkatin origjinal për ngrënie nga pema e dijes, u dëbuan nga Edeni.
Nga katër lumenjtë e përmendur në Bibël, vetëm Tigri dhe Eufrati gjenden në hartat aktuale gjeografike. Tigri lind në Turqi nga malet Tauro armene, rrjedh për rreth 400 km nëpër territorin turk dhe shënon kufirin midis Sirisë dhe Turqisë; për të vazhduar përgjatë një zone në Irak, lagt Bagdadin, kalon rrafshnaltën e madhe të Mesopotamisë dhe derdhet në Gjirin Persik.
Eufrati lindi gjithashtu në Turqi nga bashkimi i lumenjve Kara dhe Murat, ai lag Sirinë, hyn në Irak, kalon nëpër rrafshnaltën mesopotamike dhe pasi takohet me Tigrin në Basra, derdhet në Gjirin Persik.
Këto referenca sugjerojnë se Parajsa tokësore ndodhej në rajonin e Mesopotamisë, e njohur për pjellorinë e saj dhe e vendosur “në lindje”, siç tregon Bibla. Për më tepër, emri “Mesopotamia” do të thotë “tokë midis lumenjve”, nga greqishtja mésos, centrale që do të thotë, në mes, dhe potamós, lumë.
Apelit i mungojnë dy lumenj
Por, në hartat aktuale gjeografike , Pison dhe Ghicon mungojnë . Një nga hipotezat më të përhapura, avancohet nga historiani hebre Giuseppe Flavio i cili që nga shekulli i parë, i identifikon ato përkatësisht në Ganges dhe Nil, duke e vendosur vendin e panjohur Avila në Indi dhe atë të Etiopisë në jug të Egjiptit.
Ndërsa të tjerë studiues hipotizojnë se Pison dhe Ghicon ishin kanale të lashtë ose degë të zhdukura të Tigrit dhe Eufratit; sipas kësaj teorie, Kopshti i Edenit ndodhet në bashkimin e këtyre të fundit në rajonin antik mesopotamian të Sumerit, në Irakun jugor.
Kushtëzimi është i domosdoshëm, pasi çdo përpjekje për të aktualizuar indikacionet gjeografike të Zanafillës përplaset me dy probleme kryesore.
E para është se këto indikacione i referohen një epoke të largët të papërcaktuar në kohë, në lidhje me të cilët aspekti gjeomorfologjik i globit tonë ka ndryshuar ndjeshëm (mendoni për evolucionin gjeologjik të planetit, tërmetet, ndryshimet klimaterike, ndryshimin e kontinenteve dhe si rrjedhojë ndryshimin e raporteve hapësinore midis tokave të shpërndara).
Duke vijuar me faktin se disa lumenj dhe territore që tregohen në tekstin biblik mund të mos ekzistojnë më ose të mos jenë më të identifikueshme. Problemi i dytë lidhet me përmbytjen universale (e cila mendohet të ketë ndodhur midis 4,200 dhe 5,600 para Krishtit), që mund të ketë fshirë pjesërisht ose plotësisht gjurmët e Kopshtit të Edenit.
Ata u penduan për Parajsën e humbur për shkak të përmbytjes (dhe mëkatit) Martin Luther (1483-1546), iniciatori i Reformës Protestante dhe kishtarë të tjerë të ditur, si ekzigjeni biblik dhe prefekti i Bibliotekës së Vatikanit Agostino Steuco (1497-1548 ), që e vendos Edenin në Mesopotami. Nuk mendon kështu teologu Giovanni Calvino (1509-1564): i bindur se Mëshira hyjnore na ka lënë gjurmë të Edenit, ai e shoqëron komentin e tij për Zanafillën me një hartë që e vendos këtë të fundit “në lindje të Babilonisë” (qyteti antik i Mesopotamisë laget nga Eufrati i lokalizuar në jug të Bagdadit, Irak). Sa për Pison dhe Ghicon, ai pajtua me mendimin që ato ishin degë të Tigrit dhe Eufratit.
Një vend fizik
Që nga antikiteti, jo pak studiues e kanë interpretuar tregimin biblik të Parajsës tokësore me një çelës thjesht simbolik. Një kthesë kërkimeve për Kopshtin e Edenit si një realitet fizik i dha Shën Augustini (354-430 pas Krishtit) i cili dekretoi: “Janë lumenj të vërtetë dhe jo shprehje figurative”, duke specifikuar që Ademi, duke pasur një trup fizik, duhej të kishte jetuar në një Parajsë materiale. Sa për përkthimet e ndryshme të teksteve biblike, ato ndihmuan në dhënien studiuesve të çelësave interpretues të ndryshëm.
Versioni hebraik i Biblës flet për “një kopsht në Eden”, Vulgate (përkthimi latinisht i Shën Jeronimit) të “kopshtit të kënaqësive”, Biblës së Të Shtatëdhjetëve (që sipas traditës është përkthuer nga 72 studiues) të ” kopshtit të mbyllur”.
Shprehja “kopsht i kënaqësive” u mor përsëri në shekullin VII nga Sant’Isidoro i Peshkopit Seville, i cili rindërtoi gjeografinë e Parajsës tokësore duke e vendosur atë në Azinë Lindore. Isidore e asimiloi Edenin me një lloj Eldoradoje religjoze me një klimë të butë, të pasur me “të gjitha llojet e bimëve dhe pemëve frutore, përfshirë pemën e jetës”.
Së fundi, një rol të rëndësishëm luajti arkeologjia. Më 1881, asiriologu gjerman Friedrich Delitzsch gjeti një tabletë asire, mbi të cilën paraqitej pema e jetës, e shoqëruar me një fjalën sumere edin, që citonte një “parajsë tokësore” të shprehur me fjalët sumere edin, term nga i cili rrodhi fjala “Eden”, në kuptimi i parajsës.
Gjendej në Iranin e sotëm?
Ndër kërkomet më të fundit dhe autoritare spikat ai i anglezit David Rohl (1995), egjiptolog, arkeolog dhe studiues i teksteve të shenjta, i cili e vendos Parajsën tokësore jo shumë larg Tabrizit (qyteti industrial në veri të Iranit), në perëndim të detit Kaspik.
Këtu shtrihet një luginë, e quajtur Adij Chay, emri persian i së cilës (Meidan) do të thotë “vend i rrethuar me mure”, me besnikëri për përkthimin e Gan Eden (“kopsht me mure”) të Biblës së Të Shtatëdhjetëve.
Është një rrafshinë pjellore (përkthimi i fjalës sumeriane edin, nga e cila do të rridhte Edeni), e pasur me pemë frutore dhe e rrethuar nga male të larta, në rajonin e liqeneve të kripur Urmia dhe Van në kufijtë e Iranit, Irakut dhe Turqisë.
Në veri të Tabrizit shtrihet Kusheh Dag, një varg malesh, emri i të cilit kujton Cush-in, paraardhësin e popullit për të cilin flet edhe Zanafilla. Në jug-lindje të Tabrizit qëndron vullkani i shuar Sahand, 3707 metra i lartë, që sipas studiuesit britanik do të ishte Mali i Zotit i përmendur nga profeti Ezekiel.
Rrafshina përshkohet nga dy lumenj, – Uizhun dhe Aras, të cilët Rohl i korrespondon me Pison dhe Ghicon.
Për Danten Kopshti i Edenit ishte në majë të një mali
Një tjetër hipotezë është se Parajsa tokësore ishte në majë të një mali apo mbi një kodër, për të shpëtuar nga përmbytja universale. Në Komedinë Hyjnore, Dante e vendos atë në majë të Purgatorit, një mal shumë i lartë në antipodet e Jeruzalemit.
Konceptin dantesk e merr poetin anglez John Milton, i cili në poezinë e tij Paradise Lost, Parajsa e Humbur (1667), e vendos atë në majë të një mali. I të njëjtit mendim ishte edhe i Bekuari John Duns Scotus, filozof dhe teolog françeskan skocez i shekullit të 13 -të, i cili e poziciononte Parajsën Tokësore në skajin lindor të Azisë “si i pozicionuar në lidhje me qiellin”, ashtu si dhe arkeologu dhe shkrimtari britanik Michael Sinclair Sanders (2001), sipas të cilit Kopshti i Edenit gjendej në malet e Turqisë lindore nga ku rrjedhin Tigri dhe Eufrati./ Materiali u përgatit nga gazetatjeter.com