Pranë kryqëzimit të rrugës së Sirenave me rrugën e Karnavaleve, Lis Keltit, i zunë sytë një rreklamë të ndriçuar. Kjo rreklamë, qe vendosur mbi hyrjen e një dyqani dhe tregonte, që aty shiteshin dhurata dashurie.
Ngase të nesërmen, bëheshin plot dhjetë vjet nga dita e martesës së tij me të shoqen, Rinën, Lisi mendoi, që do të ishte mirë, sikur të hynte aty dhe t’i blinte asaj një dhuratë dashurie.
Për efekt sigurie, në portën e hyrjes së dyqanit, ishte instaluar një bravë elektrike, ndaj porta hapej vetëm nëse i zoti shtypte një buton nga brenda.
Lis Kelti i ra ziles dhe priti. Pas pak, u dëgjua zëzëllima e lehtë në bravë, dhe që nga brenda, një zë i trashë prej basi e ftoi të hynte. Por, me t’u futur, ndodhi që dritat u fikën dhe aty pllakosi errësira. U kthye të dilte, por i njëjti zë, që e pati ftuar të hynte, e bëri të ndalonte.
– Përse po largoheni, zotni? – i tha. – A nuk dëshironi të blini diçka?
Lisi mundi të shquante vagëllimthi në errësirë siluetën e një burri madhosh, i cili qëndronte në këmbë, me bërrylat e pështetur në syprinën e banakut dhe fytyrën e zhytur në pëllëmbët e mëdha të duarve.
– Desha të blija një dhuratë për të mirën, time shoqe, – tha Lisi.
– Domethënë, ju kërkoni të blini një dhuratë dashurie të pastër, – ia pat tjetri.
– Po, – ia ktheu Lisi. – Por siç e shikoni, tani që dritat u fikën, është e pamundur të gjej në errësirë diçka, që mund të më pëlqejë.
– E dini vetë ju, zotni, – tha shtatmadhi duke u mëshuar fjalëve me atë zërin e tij të trashë prej basi.
Me të dëgjuar këto fjalë, Lisi doli jashtë disi qejfprishur. Por sakaq, dritat brenda dyqanit u ndezën. Atëherë, u kthye të hynte apet, tashmë gjithë qejf e me një ndjenjë të theksuar lehtësimi.
Kur u gjend për herë të dytë pranë derës, dëgjoi sërish atë zëzëllimën e lehtë të bravës, që i dha të kuptonte, që tjetri atje brenda, pati shtypur butonin për t’i hapur derën. Por me të hedhur hapin e parë brenda, dritat u fikën prap; dhe ai ngriu në këmbë i kapur gafil, pa mundur të merrte vesh çfarë dreqin po ndodhte.
Silueta e stërmadhe me bërrylat e krahëve të vendosur në banak e pikasi hutimin e tij, ndaj i tha:
– Më thotë mendja, që ju, zotëri i nderuar, po futeni për herë të parë në dyqanin tonë.
– Po, – tha Lisi. – Asnjëherë s’më ka qëlluar të hyj këtu.
Tjetri kruajti njëherë zërin, pastaj tërhoqi hundët dhe vazhdoi:
– Atëherë, më lejoni t’iu shpjegoj diçka: dyqani ynë, nuk është si ç’do dyqan tjetër dhuratash. Ne kemi montuar poshtë shqimthit të derës një mekanizëm të fshehtë; diçka si sustë me pjastra kontakti prej bakri, që bën punën e një çelësi elektrik. Sapo klientët shkelin në shqimth të derës, dritat brenda dyqanit fiken dhe hapsirën këtu e mbush errësira. Pastaj dritat ndizen sërish, kur klienti shkel për herë të dytë në dalje. E kemi bërë këtë me qëllim që myshterinjtë tanë, t’i blejnë në errësirë të plotë dhuratat e dashurisë.
– E ç’kuptim na paska ky marifeti juaj?! – pyeti hem i habitur, hem i nervozuar Lis Kelti. – Si mund të blej unë, o byrazer, çfarë më zë dora rastësisht në errësirë?!
Tjetri nisi të shpjegonte, tashmë, me një zë të shtruar, të butë:
– Para se biznesin tonë ta konceptonim si një tregëti natën në errësirë, na vinin edhe klientë, që blinin dhurata dashurie mijëra-dollarëshe: orë floriri, unaza të shtrenjta farfuritëse, byzylikë dhe gjerdanë plot diamantë vezullues; por ka ndodhur, që pas njëfar kohe, ata janë zhgënjyer me dashuritë e tyre. I kanë kthyer këto sende të çmueshme dhe na janë lutur t’ua blejmë me gjysmën e çmimit.
– Si ta kuptoj unë këtë?! – pyeti Lisi jo pa sarkazëm.
– Ju kuptojeni si të doni, zotni i nderuar; por duhet të dini, që e vetmja dhuratë e vërtetë, është vetë dashuria. Por ajo nuk gjendet për tu blerë në ndonjë dyqan. Gjithshka tjetër, sado me vlerë të jetë, edhe pse quhet “dhuratë dashurie”, mund të ndodhë siç ndodh nganjëherë me bursën, të shvleftësohet aq shumë, sa të përfundojë në plehra. Prandaj, që klientët të mos zhgënjehen nga dashuritë e tyre për t’u ndjerë një ditë leshko, para një viti e gjysëm, ne vendosëm ta konceptonim ndryshe biznesin tonë: t’i shisnim në errësirë dhuratat e dashurisë. Dhe t’i shisnim me çmim të njëllojtë, sido që të ishin ato. Gjithësecili nga blerësit, për t’u futur në dyqan, duhet të presë për aq kohë, sa i duhet për të dalë jashtë klientit që ndodhet brenda.
– Mos doni të thoni, që klienti nuk duhet të shikojë fare çfarë malli po blen?!
– Pikërishtë këtë thashë, zotni!
– Po a nuk është kjo, o byrazer, një gjë krejt absurde?!
– Edhe është, edhe s’është, – tha tjetri, pa lëvizur fare nga pozicioni i tij me bërrylat e pështetur në banak. – Varet si e gjykoni ju!
– Po si i bëhet nëse qëllon, që të më kapë dora ndonjë dhuratë, le të themi, koti? Diçka, që në dritë mund të duket demodè, pa kuptim; e që ime shoqe, kur ta shikojë, mund ta marrë këtë sjellje si një lojë bajate; e ndoshta, edhe si tallje me dashje?
– Sido që t’iu qëllojë ajo dhuratë, ju mund t’ia mvishni vetë kuptimin e duhur. T’ia mvishni me sjelljen tuaj çast pas çasti, ditë pas dite, vit pas viti… Madje, t’i jepni edhe shpirt po qe se mundeni. Nëse arrini ta bëni këtë, një dhurate të thjeshtë, që mund t’ia blini gruas sonte në dyqanin tonë vetëm për tridhjetë dollarë, pas njëzetë e kusur vitesh, do t’i rritet aq shumë vlera, sa e dashura gruaja juaj, nuk do të donte ta nxirrte nga duart as për mijëra. Por, duhet ta dini, që mvaret nga ju, nëse do të ndodhë kështu, apo jo.
Lis Kelti u përpoq t’i përtypte këto fjalë me mendjen e dyzuar, që kish nisur t’i luhatej mu si një lavjerrës.
Një tjetër klient ia behu dhe zuri vend jashtë, pranë derës, në pritje të hynte brenda sapo Lisi të dilte.
– Sa thatë ju, është çmimi i një dhurate dashurie? – pyeti pas pak Lisi. Kishte kuptuar, që nuk mund të rrinte për gjatë kohë aty.
– Gjithshka që mund t’ju zërë dora këtu brenda shitet tridhjetë dollarë, as më shumë, as më pak. Por kuptimi dhe vlera e çdo dhurate që mund të blini, siç e thashë, mvaret nga ju.
– Dakort! – tha Lisi, pasi qe menduar një grimë. – Po marr diçka. Fundja, le ta provojmë njëherë, sepse në fakt, kjo qasja juaj po më duket disi interesante.
– Si të dëshironi, zotni i nderuar, – u dëgjua të thoshte plot mirësjellje shitësi.
Lis Kelti, mori të ecte ngadalë e gjithë kujdes përskaj rafteve mu si një i verbër, duke çukërmuar e prekur lehtë me gishtërinj në errësirë çdo gjë, që gjendej aty.
Pasi kish çapitur me tahmì nja gjashtë hapa të përngeshëm e të vegjël, ai ndaloi pranë një sendi, që mundi t’i përcaktonte, pak a shumë, vetëm peshën.
“E mira ka peshë”, tha me vete ai.
“Po edhe e keqja ka peshë”, dëgjoi t’i thoshte aty për aty një zë nga brenda.
Si u mëdysh për pak kohë mes dyzimit ta blej – të mos e blej, tek e mbramja, Lis Kelti vendosi ta blinte.
Me dhuratën e dashurisë në duar, duke ecur hapaqorras, ai u afrua ta paguante te banaku, ku silueta trupmadhe, vazhdonte të qëndronte në pritje, me bërrylat e vendosur mbi banak e fytyrën e zhytur në pëllëmbët e duarve.
– E kam pesëdhjetëshe, – nëpërdhëmbi Lisi, teksa i zgjaste kartmonedhën.
– S’ka problem, – ia ktheu tjetri.
Si mori kartmonedhën, shitësi u përkul dhe e vështroi nën dritëzën shumë të zbehtë të një llampe të vockël sa një gacullinë, që ai e ndezi poshtë banakut. Pastaj i ktheu kusurin e tha:
– Qofshi me fat, zotni! Dhe, siç ju thashë më parë, mos harroni, që vlera e kësaj dhurate dashurie është krejt në dorën tuaj.
Lis Kelti nuk mundi të fliste. E la pa fjalë llahtari që kish parë nën dritën e zbehtë të asaj gacullinës së fshehur poshtë banakut: fytyra si e një katallani e këtij burri trupkabà: me atë alamet hunde sa një patëllxhan i madh, mbushur plym me puçrra të përgjakura nga kruarjet, si dhe kokordhokët e syve të dalë gëlldëq prej zgavrave!
Teksa dilte jashtë anamendas, dritat aty brenda u ndezën, por sapo klienti që priste të hynte shkeli në shqimth të derës, ato u fikën sërish.
Shtator, 2020