Ata njiheshin me njëri-tjetrin që nga koha e shërbimit ushtarak.
I pari qe një rrondokop i shkurtër, me njërin sy paksa të mbyllur, por energjik në fjalët që thoshte e gjestet që bënte.
Tjetri qe më i gjatë nga shtati, i pashëm në fytyrë, por i përtueshëm në bisedë e lëvizje mu si një ligavec.
Kishin zënë vend rreth një tavoline dhe bisedonin. Bisedonin dhe pinin.
Qe dimër dhe jashtë bënte ftohtë. Era sillte e përplaste në xhamat e dritares pika të mëdha shiu, të cilat, rrëshqisnin duke formuar kështu, ca si trajta krimbash të tejdukshëm me kokë poshtë; shformoheshin, zhdukeshin e krijoheshin përsëri.
U hap dera dhe brenda lokalit hyri një grua e re, bashkë me një vogëlushe rreth tre, ose katër vjeç.
E vogla qe syshkruar e flokverdhë. Mbante në duar një kukull, së cilës, pas çdo lëvizje i mbylleshin dhe hapeshin qerpikët e syve.
Me të hyrë aty brenda, gruaja e re qëndroi në këmbë për aq kohë sa iu desh të hidhte një vështrim aty rrotull.
Në herë të parë, kur vështrimi i syve të saj ra mbi dy burrat, u duk sikur deshi të kthehej e të ikte, por ndërroi mendje dhe vajti e zuri vend pranë një tavoline jo shumë larg prej tyre.
Të dy burrat e panë të hynte, e panë t’i buzëqeshte kamarjeres, me të cilën ajo njihej; të zbërthente kopsat e pardesysë; dhe sëfundmi, e panë se si u hodhi për herë të dytë një vështrim krejt shpërfillës.
Qe e bukur kjo grua. E bukur dhe e rreptë njëkohësisht. Kishte një fytyrë ovale me tipare të këndëshme.
E ulur, tashmë, në karrige, asaj i ndodhte shpesh ta harronte të voglën e të binte në vramendje. Që nga sytë pus të zinj, i buronte një vështrim paksa kryeneç. Qëndronte përball tyre me buzët dhe gjunjët e shtrënguara. Por burri i gjatë, e kuptoi te manushaqja e valleve të syve, që gjunjët dhe buzët e saj hapeshin.
Tjetri kishte pasion gjuetinë. Thoshte, që sorkadhja loton momentin kur e vrasin; se ka raste kur kthehet e i dorëzohet gjuetarit; dhe se kjo ndodhte, sipas tij, kur lodhej e ndjekur nga qentë.
I gjati hiqej sikur dëgjonte bisedën, por në fakt, ndiqte përvjedhtas gruan.
– Është e pamundur të shpëtosh nga një keqardhje e thellë, – tha burri me njërin sy paksa të mbyllur. – Të vjen ta përplasësh armën për një shkëmbi aq herë, sa ta bësh copa-copa.
I gjati tundi njëherë kokën sa për t’i dhënë të drejtë, ndërsa vazhdonte t’i hidhte vështrime përvjedhtas gruas së rè.
Herë-herë, vështrimi i tij binte mbi këmbët e saj: të gjata, të plota me një formë e bukuri të pushtetshme. I kishin hije këmbët asaj dhe dinte si t’i mbante e ulur në karrige.
Tjetri nisi të mallëngjehej nga fjalët që thoshte vetë rreth gjuetisë së sorkadheve.
– Janë aq të bukura, – thoshte i prekur ai, – aq të brishta e të pafajshme, sa vdesin duke ëndërruar!
Pas këtyre fjalëve, ai kuptoi, që i gjati nuk po tregonte vëmendje karshi tij.
– Ti nuk po më dëgjon mua! – i tha. – Dukesh disi i sikletosur! Mos ke ndonjë hall, vëlla?!
I gjati u ndje keq si të ishte zënë gafil.
– Jo! – tha ai. – Çfarë halli të kem?!
E tha mefshtë, gjithë përtesë, si të ndjente se po i hapej goja për gjumë.
Vogëlushja qe e prapë, nuk i rrihej në një vend; kapi cepin e mbulesës së tavolinës dhe filloi të ecte mbrapsht, derisa për pak e hoqi. Pastaj mori kukullën, që kish rënë në dysheme dhe filloi të vraponte e qeshte gjithë lazdrim.
Gruaja i thirri; i tha të kthehej pranë saj, ndërsa përpiqej të rregullonte mbulesën e tavolinës. Pastaj e qortoi të rrinte urtë, të mos bënte prapësira. Po ajo nuk iu bind. Madje e gjuajti të ëmën me kukullën që mbante në dorë.
E ëma u përpoq ta kapte në ajër, por vetëm sa e ceku me gishta. Për shkak të kësaj prekje, kukulla ndryshoi kah dhe vajti e ra te këmbët e burrit të gjatë.
I gjati u përkul, mori kukullën dhe e ftoi vogëlushen të afrohej e ta merrte; po vogëlushja u mëdysh. I hodhi të ëmës një vështrim pyetës, por e ëma nuk foli; vazhdonte ta shikonte qortueshëm.
Burri me njërin sy paksa të mbyllur e pati përfunduar tregimin e tij mbi gjuetinë e sorkadheve. Herë vështronte vogëlushen me të ëmën, herë mikun e tij, të cilit i tha, që po habitej sa shumë i ngjante vogëlushja!
Tjetri fërkoi një herë mjekrën me gishta; pastaj ia ktheu duke i thënë, që të gjithë njerëzit ngjajnë pak a shumë mes tyre; dhe se në këtë rast nuk kishte asgjë për t’u habitur.
Vogëlushja bënte sikur qante dhe i kërkonte të ëmës kukullën që mbante në duar i panjohuri.
Kësaj here, e ëma e këshilloi butë të voglën; i tha të mos bënte si qaramane, sepse kur të pushonte shiu, do të dilnin prej aty dhe ajo do t’i blinte një kukull më të madhe e më të bukur. Po vogëlushja nuk donte të bindej. Mori zemër dhe u afrua drejt burrit që mbante në duar kukullën e saj.
Ai e pyeti si quhej, por vogëlushja ngurroi t’ia thoshte emrin. Rrinte dhe e vështronte në heshtje, disi e përhumbur.
Kur çeli gojë, ajo kish harruar për çfarë e pati pyetur i huaji. Tha, që babai i saj, pati shkuar shumë larg, se nuk mund të kthehej më, dhe se ndoshta, edhe mund të kishte vdekur.
– Kush t’i ka thënë ty të gjitha këto?! – pyeti burri i gjatë.
– Mami mi ka thënë! – u përgjigj ajo, teksa drejtonte gishtin e dorës së saj të vogë nga e ëma.
Pas kësaj përgjigjje, gruaja u ngrit nga karrigia, rrëmbeu furishëm vogëlushen dhe doli jashtë.
– Ikim! – i tha. – Kaq mjafton!
Burri i gjatë diç mërmëriti nëpër dhëmbë; pastaj nisi të dridhej. E la kukullën në tavolinë dhe ngriti jakën e palltos.
– Çfarë thatë?! – deshi të dinte tjetri.
– Asgjë! – mërmëriti i gjati. – Thashë që këtu bën shumë ftohtë!
Dhe mbuloi fytyrën me pëllëmbët e mëdha të duarve.
Tjetri e pa të arsyeshme, që nuk ia vlente të qëndronte më. U ngrit, pagoi te banaku dhe doli.
I gjati hoqi pëllëmbët e duarve nga fytyra dhe pa që kishte mbetur vetëm.
Ngase donte të shikonte jashtë, ai zgjati krahun dhe fshiu me pëllëmbë avullin e krijuar në xhamin e ftohtë të dritares. Po nuk pa asgjë që t’i bënte përshtypje, përveçse një qen të mjerë e të vetmuar rrugësh, që rrinte dhe lagej në shi mes të panjohurve, që nxitonin secili në punë të vet.
Kur u kujtua, lokali qe zbrazur nga njerëzit. Kish mbetur vetëm kukulla në tavolinë, që e vështronte ftohtë, shpërfillshëm.